အခန္း (၅) ဘံုပိုင္း-၂

ကမၼဒြါရႏွင့္ ကံသံုးပါး

ကံျဖစ္ရာျဖစ္ေၾကာင္းျဖစ္သည့္ ဌာနကို ကမၼဒြါရဟု ေခၚသည္။

(၁) ကာယဒြါရ = ကာယ၀ိညတ္ရုပ္ဟုေခၚေသာ ကိုယ္အမူအရာအထူး။ ကိုယ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ ကာယကံ၏ ျဖစ္ရာျဖစ္ေၾကာင္းတည္း။

(၂) ၀စီဒြါရ = ၀စိ၀ိညတ္ရုပ္ဟုေခၚေသာ ႏူတ္အမူအရာအထူး။ ႏူတ္ျဖင့္ ျပဳအပ္ေသာ ၀စီကံ၏ျဖစ္ရာျဖစ္ေၾကာင္းတည္း။

(၃) မေနာဒြါရာ = စိတ္အက်ဥ္း ၈၉၊ အက်ယ္ ၁၂၁ပါး။ စိတ္ျဖင့္ ၾကံစည္က်ဴးလြန္အပ္ေသာ မေနာကံ၏ ျဖစ္ရာျဖစ္ေၾကာင္းတည္း။

ကမၼဒြါရကို လုိက္၍ ကံ ၃-မ်ိဳးကြဲျပား၏။

(၁) ကာယကံ = ကိုယ္လက္ လူပ္ရွားမူ ကာယ၀ိညတ္ျဖင့္ အမ်ားအားျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ အမူ၊

(၂) ၀စီကံ = ႏူတ္အမူအရာ ၀စီ၀ိညတ္ျဖင့္ အမ်ားအားျဖင့္ ျပဳေသာအမူ၊

(၃) မေနာကံ = စိတ္ကူးၾကံစည္၍ ျပဳလုပ္အပ္ေသာ အမူ။

အကုသိုလ္ကံ ၁၀-ပါး

အျပစ္ရိွ၍ မေကာင္းက်ိဳးေပးတတ္ေသာ ကံကို အကုသိုလ္ဟု ေခၚ၏။ ယုတ္ညံ့ေသာ အက်င့္အမူ ျဖစ္သည့္အတြက္ ဒုစရုိက္ဟုလည္း ေခၚ၏။

ကာယကံ ၃-ပါး၊ ၀စီကံ ၄-ပါး၊ မေနာကံ ၃-ပါးဟူ၍ ဒုစရုိက္ ၁၀-ပါး ရွိ၏။

၁။ ကာယကံ ၃-ပါး
(၁) ပါဏာတိပါတ = သတၱ၀ါတုိ႔ကို ေသေစလုိေသာ ေစတနာျဖင့္ သတ္ျဖတ္မူ။
(၂) အဒိႏၷာဒါန = သူတစ္ပါးတုိ႔၏ ဥစၥာကို ခိုး၀ွက္တုိက္ခုိက္ လွည့္ပတ္ယူမူ။
(၃) ကာေမသုမိစၧာစာရ = ကာမဂုဏ္တုိ႔၌ ကဲ့ရဲ႕ထုိက္စြာ ယုတ္ယုတ္မာမာ က်င့္မူ။

၂။ ၀စီကံ ၄-ပါး
(၄) မုသာ၀ါဒ = မဟုတ္မမွန္ လိမ္လည္၍ ေျပာဆုိမူ၊
(၅) ပိသုဏ၀ါစာ = ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္ေသာ စကားကို ေျပာဆုိမူ၊
(၆) ဖရုသ၀ါစာ = ၾကမ္းတမ္းယုတ္မာေသာ စကားကို ေျပာဆုိမူ၊
(၇) သမၹပၸလာပ = ပိန္ဖ်င္းေသာစကား အတင္းအဖ်င္း စကားကို ေျပာဆုိမူ၊

၃။ မေနာကံ ၃-ပါး
(၈) အဘိဇၥ်ာ = သူတစ္ပါး၏ ဥစၥာကို မတရားရယူရန္ ၾကံစည္မူ၊
(၉) ဗ်ာပါဒ = သူတစ္ပါး၏ အသက္ႏွင့္စည္းစိမ္ ပ်က္စီးရန္ ၾကံစည္မူ၊
(၁၀) မိစၧာဒိ႒ိ = ကံ-ကံ၏အက်ိဳးကို ပယ္၍ လြဲမွားစြာ ယံုၾကည္မူ။

အထက္ပါ ဒုစရုိက္ ၁၀-ပါးကို သေဘာတူရာ ေပါင္းစုလုိက္လွ်င္ ပါဏာတိပါတ၊ အဒိႏၷဒါန၊ ကာေမသုမိစၧာစာရ၊ မုသာ၀ါဒႏွင့္ မိစၧာဒိ႒ိိဟူေသာ ကံ ၅-ပါးကိုရ၏။ ဤကံတုိ႔ကို ငါးပါးသီလ ေစာင့္ထိန္းျခင္းျဖင့္ ေရွာင္ၾကဥ္ႏုိင္၏။ သို႔အတြက္ ငါးပါးသီလကို ခါး၀တ္ပုဆုိးကဲ့သို႔ ခုိင္ျမဲေစေရးသည္ အပါယ္မလားေရးပင္ ျဖစ္သည္။

ဒုစရုိက္လြန္က်ဴးေသာ စိတ္မ်ား

(၁) ပါဏာတိပါတ၊ ဖရုသ၀ါစာႏွင့္ ဗ်ာပါဒတုိ႔ကို ေဒါသမူစိတ္ျဖင့္ က်ဴးလြန္ၾကကုန္၏။
(၂) ကာေမသုမိစၧာစာရ၊ အဘိဇၥ်ာႏွင့္ မိစၧာဒိ႒ိတုိ႔ကို ေလာဘမူစိတ္ျဖင့္ က်ဴးလြန္ၾကကုန္၏။
(၃) အဒိႏၷဒါန၊ မုသာ၀ါဒ၊ ပိသုဏ၀ါစာႏွင့္ သမၹပၸလာပတုိ႔ကို ေလာဘမူစိတ္ + ေဒါသမူစိတ္ ၂-ပါးတုိ႔ျဖင့္ က်ဴးလြန္ၾကကုန္၏။

ဥပမာ - မိမိႏွင့္ သားမယားတုိ႔၏ ငတ္မြတ္မူကို ေျဖရွင္းရန္အလုိ႔ငွာ သူတစ္ပါးပစၥည္းကို ခိုးယူျခင္းသည္ ေလာဘမူစိတ္ျဖင့္ အဒိႏၷာဒါနကံကို က်ဴးလြန္ျခင္းျဖစ္၏။ မခံခ်င္စိတ္၊ ရန္ျငိဳးစိတ္ျဖင့္ သူတစ္ပါး ပ်က္စီးေၾကာင္းကို ရည္ရြယ္၍ သူ႔ဥစၥာကို လုယူျခင္းသည္ ေဒါသမူစိတ္ျဖင့္ အဒိႏၷာဒါနကံကို က်ဴးလြန္ျခင္း ျဖစ္၏။

မွတ္ခ်က္။ ။ အေကာင္းအဆုိးရည္ရြယ္ခ်က္(ေစတနာ) တစ္ခုခုျဖင့္ တက္ၾကြ ထက္သန္ေသာ စိတ္ဦးေဆာင္လ်က္ လုပ္သည့္အလုပ္သည္ ကံေျမာက္၏။ အေကာင္းအဆုိး ေစတနာမပါဘဲ မသိသာ မထင္ရွားေသာ သာမန္စိတ္ျဖင့္ ျပဳလုုပ္သည့္ အလုပ္သည္ ကံမေျမာက္ေခ်။

သုစရုိက္ ၁၀-ပါး

ေကာင္းေသာအက်င့္၊ ေကာင္းမူကုသိုလ္ကို သုစရုိက္ဟု ေခၚ၏။ အျပစ္ကင္းေသာ အမူအလုပ္ဟူသမဆသည္ သုစရုိက္ျဖစ္၏။ ဒုစရုိက္ ၁၀-ပါးမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ပင္ သုစရုိက္ ၁၀-ပါးဟုလည္း ေခၚ၏။

၁။ ကာယသုစရုိက္ - ၃ပါး
(၁) ပါဏာတိပါတ၀ိရတိ = သတၱ၀ါ၏အသက္ကို သတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ။
(၂) အဒိႏၷာဒါန၀ိရတိ = သူတစ္ပါးပစၥည္း ဥစၥာကို မတရားယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ၊
(၃) ကာေမသုမိစၧာစာရ၀ိရတိ = ကာမဂုဏ္တုိ႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ၊

၂။ ၀စီသုစရုိက္ ၄-ပါး

(၄) မုသာ၀ါဒ၀ိရတိ = မမွန္ေသာစကားေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ၊
(၅) ပိသုဏ၀ါစာ၀ိရတိ = ကုန္းေခ်ာရန္တုိက္ စကားေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ၊
(၆) ဖရုသ၀ါစာ၀ိရတိ = ၾကမ္းတမ္းရုိင္းျပေသာ စကားေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ၊
(၇) သမၹပၸလာပ၀ိရတိ = အက်ိဳးမရွိ၊ ပိန္ဖ်င္းေသာ စကားေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မူ။

၃။ မေနာသုစ ရုိက္ ၃-ပါး
(၈) အနဘိဇၥ်ာ = သူတစ္ပါး၏ ဥစၥာကို မတရားရယူရန္ မၾကံစည္မူ၊
(၉) အဗ်ာပါဒ = သူတစ္ပါး၏ အသက္ႏွင့္ စည္းစိမ္ပ်က္စီးရန္ မၾကံစည္မူ၊
(၁၀) သမၼာဒိ႒ိ = မွန္ကန္ေသာအယူကို ယံုၾကည္မူ။

ပုညၾကိယ၀တၳဳ ၁၀-ပါး

ေကာင္းေသာအက်ိဳး၏ တည္ရာျဖစ္၍ ျပဳသင့္ျပဳထုိက္ေသာ ေကာင္းမူတုိ႔ကို ပုညၾကိယ၀တၳဳဟု ေခၚ၏။

(၁) ဒါန = မိမိ၏ ပစၥည္းဥစၥာကို လွဴဒါန္းေပးကမ္းမူ၊
(၂) သီလ = ၅-ပါး၊ ၈-ပါး၊ ၁၀-ပါးစေသာ သီလတုိ႔ကို ေဆာက္တည္မူ၊
(၃) ဘာ၀နာ = သမထဘာ၀နာႏွင့္ ၀ိပႆနာဘာ၀နာ စီးျဖန္းမူ၊
(၄) အပစာယန = အသက္၊ သိကၡာ၊ ဂုဏ္ၾကီးျမင့္ေသာသူတို႔အား ရုိေသမူ၊
(၅) ေ၀ယ်ာ၀စၥ = ရတနာသံုးပါး၊ မိဘဆရာတုိ႔၏ အမူကိစၥမ်ားႏွင့္ ကုသိုလ္ေရးကိစၥမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မူ၊

(၆) ပတၱိဒါန = မိမိရေသာ ကုသိုလ္အဖို႔ကို အမွ်ေပးေ၀မူ၊

(၇) ပတၱာႏုေမာဒန = သူတစ္ပါးေပးေ၀ေသာ ကုသိုလ္အဖို႔ကို ၀မ္းေျမာက္ ၀မ္းသာ သာဓုေခၚမူ၊
(၈) ဓမၼႆ၀န = သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားမူ၊
(၉) ဓမၼေဒသနာ = လာဘ္လာဘကို မငဲ့ဘဲ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို ေဟာၾကားမူ၊
(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ = အယူကို ေျဖာင့္မွန္စြာ ယူမူ။

အထက္ပါ ပုညၾကိယ၀တၳဳ ၁၀-ပါးကို သေဘာတူရာ အက်ဥ္းေပါင္းယူလွ်င္ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာ ၃-ပါးကိုသာ ရ၏။

ပတၱိဒါနႏွင့္ ပတၱာႏုေမာဒနတုိ႔သည္ ဒါန၌ အက်ံဳး၀င္၏။

အပစာယနႏွင့္ ေ၀ယ်ာ၀စၥတုိ႔သည္ သီလ၌ အက်ံဳး၀င္၏။

ဓမၼႆ၀န၊ ဓမၼေဒသနာႏွင့္ ဒိ႒ိဇုကမၼတုိ႔သည္ ဘာ၀နာ၌ အက်ံဳး၀င္၏။

(တစ္နည္း ဒိ႒ိဇုကမၼကို ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာ ၃-ပါးစလံုး၌ ထည့္သြင္းႏုိင္၏။)

ပါ၀စရကုသိုလ္ကံႏွင့္ အရူပါ၀စရကုသိုလ္ကံ

ရူပါ၀စရကုသိုလ္ကံ
သမထဘာ၀နာပြားမ်ားျခင္းျဖင့္ ရူပါ၀စရ ပထမစ်ာန္ကုသိုလ္၊ ဒုတိယစ်ာန္ကုသိုလ္၊ တတိယစ်ာန္ကုသိုလ္၊ စတုတၳစ်ာန္ကုသိုလ္ႏွင့္ ပဥၥမစ်ာန္ကုသိုလ္တုိ႔ကို ျဖည့္က်င့္ဆည္းပူး ႏုိင္၏။ ဤရူပကုသိုလ္ကံတုိ႔သည္ သမာဓိထူေထာင္၍ အားၾကီးေသာ စိတ္စြမ္းအားျဖင့္ တည္ေဆာက္ရယူျခင္း ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ကာမကုသိုလ္ကံတုိ႔ထက္ပို၍ အစြမ္းထက္ျမက္ ၾက၏။ ကိစၥကမၼစတုကၠတြင္ ဂရုကကံစာရင္းတြင္ ပါ၀င္ၾက၏။

ရူပကုသိုလ္ကံ ၅-ပါးတုိ႔သည္ မေနာကံျဖစ္ျပီး ဘာ၀နာကုသိုလ္တြင္ ပါ၀င္ၾက၏။

အရူပါ၀စရကုသိုလ္ကံ
ရူပပဥၥမစ်ာန္ကို အေျခခံ၍ အထက္ထက္ေသာ စ်ာန္မ်ားကိုရေအာင္ သမထဘာ၀နာ ပြားမ်ားသူသည္ အာကာသာနဥၥယတန ကုသိုလ္ကံ၊ ၀ိညာဏဥၥာယတနကုသိုလ္ကံ၊ အာကိဥၥညာယတနကုသိုလ္ကံႏွင့္ ေန၀သညာနာသညာယတနကုသိုလ္ကံတုိ႔ကို ျဖည့္ဆည္းခြင့္ရ၏။ ဤအရူပစ်ာန္ကုသိုလ္ကံ ၄-ပါးသည္ ရူပကုသိုလ္ကံထက္ပင္ ပို၍ အားၾကီးၾက၏။ ၎တုိ႔သည္လည္း မေနာကံ ဘာ၀နာကုသိုလ္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။

ဒိြဟိတ္ကုသိုလ္ႏွင့္ တိဟိတ္ကုသိုလ္

ဒိြဟိတ္ကုသိုလ္ႏွင့္ ကုသိုလ္ျပဳသည့္အခါ၌ ကံ-ကံ၏အက်ိဳးကို သိေသာကမၼႆကတဉာဏ္၊ သို႔မဟုတ္ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱဟု ဆင္ျခင္တတ္သည့္ ၀ိပႆနာဉာဏ္ပါ၀င္လာလွ်င္ ထုိကုသိုလ္သည္ တိဟိတ္ကုသိုလ္ျဖစ္၏။ ထုိသို႔ ဉာဏ္မပါ၀င္လွ်င္ ဒြိဟိတ္ကုသိုလ္ျဖစ္၏။

ၾသကမကုသိုလ္ႏွင့္ ဥကၠ႒ကုသိုလ္

ကုသိုလ္မျပဳခင္ႏွင့္ ျပဳျပီးေနာက္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ ေလာဘ၊ ေဒါသ စသည့္ အကုသိုလ္စိတ္မ်ား ျခံရံေနလွ်င္ အည့ံစား ၾသမကကုသိုလ္ ျဖစ္၏။ ကုသိုလ္မျပဳခင္ႏွင့္ ျပဳျပီးေနာက္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ အေလာဘ၊ အေဒါသ စသည့္ကုသိုလ္စိတ္မ်ား ျခံရံေနလွ်င္ အျမတ္စား ဥကၠ႒ကုသိုလ္ ျဖစ္၏။

အကုသိုလ္ကံႏွင့္ ကုသိုလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးေပးပံု

ပဋိသေႏၶအခါဟူသည္မွာ ပဋိသေႏၶစိတ္ဥပါဒ္သည့္ အခိုက္ကို ရည္ညႊန္း၏။ ပ၀တၱိအခါဟူသည္မွာ ပဋိသေႏၶစိတ္ဥပါဒ္ျပီးသည္မွ စုတိစိတ္က်သည့္အခ်ိန္အထိ အပိုင္းအျခားကို ဆုိလုိ၏။

ပဋိသေႏၶအက်ိဳးသည္ ပဋိသေႏၶစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္ေစတသိက္မ်ား ပါ၀င္ၾကေသာ ၀ိပါက္နာမကၡႏၶာႏွင့္ ကဋတၱာရုပ္တုိ႔ ျဖစ္ၾက၏။ ကဋတၱာရုပ္သည္ ကံေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ကမၼဇရုပ္ႏွင့္ ဥတုေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ဥတုဇရုပ္တုိ႔ ျဖစ္ၾက၏။ ပ၀တၱိအက်ိဳးဟူသည္္မွာ ဘ၀င္စိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္ေစတသိက္မ်ား ပါ၀င္ၾကေသာ ၀ိပါက္နာမကၡႏၶာႏွင့္ ကဋတၱာရုပ္တုိ႔ ျဖစ္ၾက၏။

ပဋိသေႏၶစိတ္၊ ဘ၀င္စိတ္ႏွင့္ စုတိစိတ္တုိ႔သည္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး၏ တစ္သက္တာ၌ အျမဲတူညီၾကရေသာ တရားမ်ားျဖစ္ၾက၏။ ဘံု၊ ဇာတ္၊ သမၸယုတ္တရား၊ သခၤါရ၊ အာရုံအားျဖင့္ အားလံုးတူညီၾက၏။

အကုသိုလ္ကံအက်ိဳးေပးပံု

ဥဒၶစၥၾကဥ္ေသာ အကုသိုလ္ေစတနာကံ ၁၁-ပါးတုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶအခါ၌ အပါယ္ ၄-ဘံုတြင္ အကုသလ၀ိပါက္ ဥေပကၡာ သႏၱီရဏဟူသည့္ အပါယ္ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။

ဥဒၶစၥႏွင့္တကြေသာ အကုသိုလ္ ေစတနာကံတုိ႔သည္ ပ၀တၱိအခါ၌ ကာမ ၁၁-ဘံုတြင္ အကုသလ၀ိပါက္ ၇-ပါးတုိ႔ ျဖစ္ေစ၏။ အသညသတ္ၾကဥ္သည့္ ရူပ ၁၅-ဘံု၌ ဃာန၀ိညာဏ္၊ ဇိ၀ွာ၀ိညာဏ္၊ ကာယ၀ိညာဏ္တုိ႔မွတစ္ပါး အကုသလ၀ိပါက္ ၄-ပါးကို ျဖစ္ေစ၏။

ကာမကုသိုလ္ကံအက်ိဳးေပးပံု

မဟာကုသိုလ္ကံ ဉာဏ၀ိပၸယုတ္ ဒြိဟိတ္ၾသမက ၄-ပါးသည္ ပဋိသေႏၶအခါ၌ လူ႔ဘံုႏွင့္ ေအာက္စတုမဟာရာဇ္ဘံုတုိ႔တြင္ ကုသလ၀ိပါက္ ဥေပကၡာ သႏၱီရဏဟူေသာ ကာမသုဂတိ အဟိတ္ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ ပ၀တၱိအခါ၌ကား ကာမ ၁၁-ဘံုလံုးတြင္ အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၈-ပါးလံုးကို ျဖစ္ေစ၏။ အသညသတ္ၾကဥ္သည့္ ရူပ ၁၅-ဘံု၌လည္း ဃာန၀ိညာဏ္၊ ဇိ၀ွာ၀ိညာဏ္ႏွင့္ ကာယ၀ိညာဏ္တုိ႔ကို ၾကဥ္ေသာ အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၅-ပါးကို ျဖစ္ေစ၏။

မဟာကုသိုလ္ဒြိဟိတ္ ဥကၠ႒ကံ ၄-ပါးႏွင့္ တိဟိတ္ၾသမကကံ ၄-ပါးတုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶအခါ၀ယ္ ကာမသုဂတိ ၇-ဘံု၌ မဟာ၀ိပါက္ ဒြိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါးကို ျဖစ္ေစ၏။ ပ၀တၱိအခါ၌ကား ကာမသုဂတိ ၇-ဘံု၌ ဉာဏ၀ိပၸယုတ္ မဟာ၀ိပါက္ ၄-ပါးႏွင့္ အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္၈-ပါး၊ ေပါင္း ၁၂-ပါးတုိ႔ကို ျဖစ္ေစ၏။ အပါယ္ ၄-ဘံု၌လည္း အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၈-ပါးတုိ႔ကို ျဖစ္ေစ၏။ အသညသတ္ၾကဥ္သည့္ ရူပ ၁၅-ဘံု၌မူ ဃာနာဒိတၱယ ၆-ပါးတုိ႔မွၾကြင္းေသာ အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၅-ပါးကို ျဖစ္ေစ၏။

မဟာကုသုိလ္တိဟိတ္ ဥကၠ႒ကံ ၄-ပါးတုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶအခါ၀ယ္ ကာမသုဂတိ ၇-ဘံု၌ မဟာ၀ိပါက္တိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါးကို ျဖစ္ေစ၏။ ပ၀တၱိအခါ၌ကား ကာမသုဂတိ ၇-ဘံု၌ မဟာ၀ိပါက္ ၈-ပါးႏွင့္ အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၁ ၆-ပါးတုိ႔ကို ျဖစ္ေစ၏။

အပါယ္ ၄-ဘံု၌လည္း အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၈-ပါးကို ျဖစ္ေစ၏။ အသညသတ္ၾကဥ္သည့္ ရူပ ၁၅ -ဘံု၌မူ ဃာနာဒိတၱယၾကဥ္ အဟိတ္ကုသလ၀ိပါက္ ၅-ပါးတုိ႔ကို ျဖစ္ေစ၏။

ရူပကုသိုလ္ကံႏွင့္ အရူပကုသိုလ္ကံအက်ိဳးေပးပံု

ရူပကုသိုလ္ကံအက်ိဳးေပးပံု
စ်ာန္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္ျဖစ္ေသာ ဆႏၵ၊ စိတၱ၊ ၀ီရိယ၊ ၀ီမံသ(ပညာ) တရားတုိ႔တြင္ တစ္ပါးပါးသည္ အဓိပတိ(အၾကီးအကဲ) ျဖစ္ရုိးတည္း။ ထုိအဓိပတိတရား၏ အညံ့စား၊ အလတ္စား၊ အျမတ္စားေပၚမူတည္၍ စ်ာန္ကို အညံ့စား(ပရိတၱ)၊ အလတ္စား(မဇၥ်ိမ)၊ အျမတ္စား(ပဏီတ)ဟူ၍ ၃-မ်ိဳးခြဲျခားရ၏။

အညံ့စား ပထမစ်ာန္ကုသိုလ္ကံသည္ ျဗဟၼပါရိသဇၨာဘံု၌ ပထမစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ အလတ္စား ပထမစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ ျဗဟၼပုေရာဟိတာဘံု၌ ပထမစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ အျမတ္စား ပထမစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ မဟာျဗဟၼာဘံု၌ ပထမစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။

အညံ့စား ဒုတိယစ်ာန္ႏွင့္ တတိယစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံတုိ႔သည္ ပရိတၱာဘာဘံု၌ ဒုတိယစ်ာန္၀ိပါက္ႏွင့္ တတိယစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစၾက၏။ အလတ္စား ဒုတိယစ်ာန္ႏွင့္ တတိယစ်ာန္ကုသိုလ္ကံတုိ႔သည္ အပၸမာဏာဘံု၌ ဒုတိယစ်ာန္၀ိပါက္ႏွင့္ တတိယစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶတုိ႔ကို ျဖစ္ေစၾက၏။ အျမတ္စား ဒုတိယစ်ာန္ႏွင့္ တတိယစ်ာန္ကုသိုလ္ကံတုိ႔သည္ အာဘႆရာဘံု၌ ဒုတိယစ်ာန္၀ိပါက္နွင့္ တတိယစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶတုိ႔ကို ျဖစ္ေစၾက၏။

အညံ့စား စတုတၳစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ ပရိတၱသုဘာဘံု၌ စတုတၳစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ အလတ္စား စတုတၳစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ အပၸမာဏသုဘာဘံု၌ စတုတၳစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ အျမတ္စား စတုတၳစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ သုဘကိဏွာဘံု၌ စတုတၳစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။

ပဥၥမစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ ေ၀ဟပၹိဳလ္ဘံု၌ ပဥၥမစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ ဤပဥၥမစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ပင္လွ်င္ ရုပ္ကို မမုန္းဘဲ စိတ္သညာကိုမုန္းလ်က္ `သညာ၀ိရာဂ ဘာ၀နာ´ အျဖစ္သို႔ ေရာက္ေအာင္ ဘာ၀နာပြားမ်ားေသာ ပုဂၢိဳလ္အား အသညသတ္ဘံု၌ ရုပ္ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။

ဤပဥၥမစ်ာန္ ကုသိုလ္ကံသည္ပင္လွ်င္ ကာမရာဂကင္းျပီးေသာ အနာဂါမ္ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား သုဒၶါ၀ါသ ၅-ဘံုတုိ႔၌ ပဥၥမစ်ာန္၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ ထုိသို႔ျဖစ္ေစရာ သဒၶိေျႏၵလြန္ကဲေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား အ၀ိဟာဘံု၌ ျဖစ္ေစ၏။ ၀ီရိယိေျႏၵလြန္ကဲေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား အတပၸါဘံု၌ ျဖစ္ေစ၏။ သတိေျႏၵလြန္ကဲေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား သုဒႆာဘံု၌ ျဖစ္ေစ၏။ သမာဓိေျႏၵလြန္ကဲေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား သုဒႆီဘံု၌ ျဖစ္ေစ၏။ ပညိေျႏၵလြန္ကဲေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား အကနိ႒ဘံု၌ ျဖစ္ေစ၏။

အရူပ ကုသိုလ္ကံ အက်ိဳးေပးပံု
အာကာသာနဥၥာယတန ကုသိုလ္ကံသည္ အာကာသာနဥၥာယတနဘံု၌ အာကာသာနဥၥာယတန၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစ၏။ ၀ိညာဏဥၥာယတန ကုသိုလ္ကံ၊ အာကိဥၥညာယတန ကုသိုလ္ကံ၊ ေန၀သညာနာသညာယတန ကုသိုလ္ကံ အသီးသီးတုိ႔သည္လည္း ဆုိင္ရာဘံု၌ ဆုိင္ရာ၀ိပါက္ ပဋိသေႏၶကို ျဖစ္ေစၾက၏။

ေသျခင္းအေၾကာင္း ၄-ပါး

ထြန္းညွိထားေသာ ဆီမီးသည္
(၁) မီးစာကုန္ျခင္းေၾကာင့္လည္း ျငိမ္း၏။
(၂) ဆီကုန္ျခင္းေၾကာင့္လည္း ျငိမ္း၏။
(၃) မီးစာႏွင့္ ဆီႏွစ္မ်ိဳးလံုး ကုန္ျခင္းေၾကာင့္လည္း ျငိမ္း၏။
(၄) မီးစာႏွင့္ဆီ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး မကုန္ေသးဘဲလ်က္ ရုတ္တရက္ ေလျပင္း တုိက္ခတ္ေသာေၾကာင့္ သို႔မဟုတ္ တမင္ျငိမ္သတ္ေသာေၾကာင့္ ျငိမ္း၏။

ထုိ႔အတူ …
(၁) အာယုကၡယမရဏ = သက္တမ္းကုန္၍ ေသျခင္း၊
(၂) ကမၼကၡယမရဏ = ကံကုန္၍ ေသျခင္း၊
(၃) ဥဘယကၡယမရဏ = သက္တမ္းႏွင့္ ကံ ႏွစ္ပါးစံု ကုန္၍ ေသျခင္း၊
(၄) ဥေပစၧဒကမရဏ = သက္တမ္းႏွင့္ ကံ ႏွစ္ပါးစံု မကုန္ေသးဘဲလ်က္ လတ္တေလာေသျခင္းဟူ၍ ေသျခင္း ၄-မ်ိဳးရွိိ၏။

စုေတခါနီးအာရုံထင္ပံု

သတၱ၀ါတစ္ဦး ေသခါနီးေသာအခါ၌ မရဏာသႏၷေဇာေစာ၏။ ထုိအခါ စုေတျပီးေနာက္ အျခားမဲ့ေသာ ေနာက္ဘ၀၌ ပဋိသေႏၶအက်ိဳးကို ေပးဖို႔ရာ အခြင့္သာေသာကုသိုလ္ကံ သို႔မဟုတ္ အကုသိုလ္ကံ တစ္ပါးပါးသည္ ကံအမ်ားထဲမွ ေရွးရူထြက္ျပဴလာသကဲ့သို႔ ထင္ေပၚလာတတ္၏။ ထုိကံအာရုံကို ကံနိမိတ္ဟုေခၚ၏။

သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုကံကို ျပဳလုပ္စဥ္အခါက ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရေသာ အာရုံမ်ားသည္ ကမၼနိမိတ္အျဖစ္ ထင္ေပၚလာတတ္၏။ သို႔တည္းမဟုတ္ ထုိကံအက်ိဳးေပးရာ လားေရာက္ရမည့္ ဘံုဌာန၏ အာရုံနိမိတ္မ်ားလည္း ဂတိနိမိတ္အျဖစ္ ထင္ေပၚလာတတ္၏။

မရဏာသႏၷ ၀ီထိ

သတၱ၀ါတုိ႔သည္ စုေတခါနီးအခ်ိန္၌ မရဏာသႏၷေဇာေစာၾက၏။

အတိမဟႏၱာရုံ စကၡဳဒြါရ မရဏာသႏၷ ၂-၀ီထိက်ပံု
တီ-န-ဒ`ပ-စ-သံ-ဏ-၀ု-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ရုံ-ရုံ-ဘ၀င္-စုတိ-ပဋိ´-ဘ၀င္-
တီ-တီ-န-ဒ`ပ-စ-သံ-ဏ-၀ု-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ရုံ-ရုံ-ဘ၀င္-စုတိ-ပဋိ´-ဘ၀င္-

အတီတဘ၀င္တစ္ခ်က္လြန္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ပစၥဳပၸန္ ကမၼနိမိတ္ ဂတိနိမိတ္ ၂-ပါးတုိ႔တြင္ တစ္ပါးပါးေသာ နိမိတ္အာရုံသည္ စကၡဳဒြါရ၌ အလြန္ထင္ရွားစြာ ထင္လာသည္ရွိေသာ ဘ၀င္ ၂-ၾကိမ္လူပ္၍ ျပတ္ျပီးလွ်င္ ထုိထင္လာေသာ အာရုံကို အာရုံျပဳလ်က္ ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္း၊ စကၡဳ၀ိညာဏ္၊ သမၸဋိစၧိဳန္း၊ သႏၱီရဏ၊ ၀ုေ႒ာ၊ မရဏာသႏၷေဇာ ၅-ၾကိမ္၊ တဒါရုံ ၂-ၾကိမ္၊ ဘ၀င္ ၁-ၾကိမ္၊ ထုိ႔ေနာက္ စုတိစိတ္က်၍ ေသဆံုးျပီးလွ်င္ ၎စုတိစိတ္၏ အျခားမဲ့၌ ေနာက္ဘ၀သစ္၏ ပဋိသေႏၶစိတ္သည္ မရဏာသႏၷေဇာ၏ အာရုံကိုပင္ အာရုံျပဳလ်က္ျဖစ္၍ ခ်ဳပ္၏။ ထုိ႔ေနာက္ ဘ၀င္က်၍ သြား၏။

မဟႏၱာရုံ စကၡဳဒြါရ မရဏာသႏၷ ၂-၀ီထိက်ပံု

တီ-တီ-တီ-န-ဒ-`ပ-စ-သံ-ဏ-၀ု-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဘ၀င္-စု-ပဋိ´-ဘ၀င္-
တီ-တီ-တီ-တီ-န-ဒ-`ပ-စ-သံ-ဏ-၀ု-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဘ၀င္-စု-ပဋိ´-ဘ၀င္-

အတိ၀ိဘူတာရုံ မေနာဒြါရ မရဏာသႏၷ ၂-၀ီထိက်ပံု

တီ-န-ဒ-`မ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ရုံ-ရုံ-ဘ၀င္-စုတိ-ပဋိ´-ဘြင္-
တီ-တီ-န-ဒ-`မ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ရုံ-ရုံ-စုတိ-ပဋိ´-ဘြင္-

အတီတဘ၀င္ ၁-ခ်က္လြန္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ပစၥဳပၸန္ကမၼနိမိတ္၊ ဂတိနိမိတ္ ၂-ပါးတြင္ တစ္ပါးပါးေသာ နိမိတ္အာရုံသည္ မေနာဒြါရ၌ ထင္လာသည္ရွိေသာ္ ဘ၀င္ ၂-ၾကိမ္လူပ္၍ ျပတ္ျပီးလွ်င္ ထုိထင္လာေသာ အာရုံကို အာရုံျပဳလ်က္ မေနာဒြါရာ၀ဇၨန္း၊ မရဏာသႏၷေဇာ ၅-ၾကိမ္၊ တဒါရုံ ၂-ၾကိမ္၊ ဘ၀င္ ၁-ၾကိမ္၊ ထုိ႔ေနာက္ စုတိစိတ္က်၍ ေသဆံုးျပီးလွ်င္ ၎စုတိစိတ္၏ အျခားမဲ့၌ ေနာက္ဘ၀သစ္၏ ပဋိသေႏၶစိတ္သည္ မရဏာသႏၷေဇာ၏ အာရုံကိုပင္ အာရုံျပဳလ်က္ ျဖစ္၍ခ်ဳပ္၏။ ထုိ႔ေနာက္ ဘ၀င္က်၍ သြား၏။

၀ိဘူတာရုံမေနာဒြါရ မရဏာသႏၷ ၂-၀ီထိက်ပံု

တီ-တီ-တီ-န-ဒ-`မ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဘ၀င္-စုတိ-ပဋိ´-ဘြင္-
တီ-တီ-တီ-တီ-န-ဒ-`မ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-ဇ-စုတိ-ပဋိ´-ဘြင္-

ပဋိသေႏၶစိတ္ႏွင့္ အာရုံ

စုတိစိတ္အဆံုးသတ္ခ်ဳပ္ျပီးသည့္အျခားမဲ့၌ ကာလမျခားဘဲ ပဋိသေႏၶစိတ္ ဆက္ျဖစ္၏။ ထုိသို႔ျဖစ္ရာ၌ မစုေတမီ ေရွ႕ဘ၀က မရဏာသႏၷ၀ီထိေဇာတုိ႔ ယူခဲ့ေသာ အာရုံကို ဆက္လက္အာရုံျပဳ၏။ မရဏာသႏၷ၀ီထိိစိတ္က ကံကို အာရုံယူလွ်င္ ပဋိသေႏၶစိတ္သစ္လည္း ကံအာရုံကိုပင္ ဆက္ယူ၏။ ကမၼနိမိတ္ သို႔မဟုတ္ ဂတိနိမိတ္ကို အာရုံယူခဲ့လွ်င္ ထုိကမၼနိမိတ္ သုိ႔မဟုတ္ ဂတိနိမိတ္ကိုပင္ ဆက္လက္အာရုံ ျပဳ၏။

ထုိပဋိသေႏၶစိတ္သည္ အလုိအေလ်ာက္ ေပၚေပါက္လာသည္မဟုတ္၊ မဟာျဗဟၼာစသည့္ တန္ခိုးရွင္တုိ႔ ဖန္ဆင္းလုိက္သည္လည္းမဟုတ္၊ ေရွးေရွးက ျပဳခဲ့ေသာ ကုသုိလ္ကံ သို႔မဟုတ္ အကုသိုလ္ကံဟူသည့္ သခၤါရက ျဖစ္ေစသည့္ အက်ိဳး၀ိပါက္တည္း။

ထုိပဋိသေႏၶစိတ္သည္ ဘ၀ေဟာင္း၌ ဥပါဒ္ခဲ့ျပီး ဌီအခိုက္က်မွ ဘ၀သစ္၌ တည္သည္မဟုတ္။ ဥပါဒ္လွ်င္ ဥပါဒ္ခ်င္းဘ၀သစ္၌ တည္၏။

ရူပါ၀စရပဋိသေႏၶ၏ အာရုံကား ပညတ္ျဖစ္ေသာ ကမၼနိမိတ္တည္း။ ရူပါ၀စရစ်ာန္သည္ ကသိုဏ္းစေသာ ပညတ္ကို အာရုံျပဳရကား စုေတခါနီး၌ စ်ာန္အာရုံျဖစ္ေသာ ကသိုဏ္းပညတ္မ်ားသည္ ကမၼနိမိတ္အျဖစ္ ထင္လာၾကရျမဲျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စုတိ၏အျခားမဲ့၌ ျဗဟၼာျပည္တြင္ျဖစ္ေသာ ပဋိသေႏၶစိတ္သည္ ထုိကသိုဏ္းစေသာ ပညတ္ကမၼနိမိတ္ကို ဆက္၍ အာရုံျပဳ၏။

အရူပါ၀စရပဋိသေႏၶ၏ အာရုံသည္လည္း ကမၼနိမိတ္ပင္ျဖစ္၏။ ထုိကမၼနိမိတ္သည္ ပညတ္မဟဂၢဳတ္ ၂-မ်ိဳးတြင္ ထုိက္သလုိျဖစ္၏။

အရူပ၊ ရူပ၊ ကာမ စုတိေနာင္ ပဋိသေႏၶအျပား

အရူပ စုတိေနာင္ ပဋိသေႏၶအျပား
အာကာသာနဥၥာယတနစုတိေနာင္ အရူပပဋိသေႏၶ ၄-ပါးႏွင့္ ကာမတိဟိတ္ပဋိသေႏၶ ၄-ပါးဟူ၍ ပဋိသေႏၶ ၈-ပါး ျဖစ္ႏုိင္၏။

၀ိညာဏဥၥာယတနတြင္ စုတိေနာင္ အာကာသာနဥၥာယတနၾကဥ္ေသာ အရူပပဋိသေႏၶ ၃-ပါးႏွင့္ ကာမတိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါးဟူ၍ ပဋိသေႏၶ ၇-ပါး ျဖစ္ႏုိင္၏။

အာကိဥၥညာယတန စုတိေနာင္ အာကိဥၥညာယတန၊ ေန၀သညာနာသညာယတနဟူေသာ အရူပပဋိသေႏၶ ၂-ပါးႏွင့္ ကာမတိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါးဟူ၍ ပဋိသေႏၶ ၆-ပါး ျဖစ္ႏုိင္၏။

ေန၀သညာနာသညာယတန စုတိေနာင္ ေန၀သညာနာသညာယတန ပဋိသေႏၶ ၁-ပါးႏွင့္ ကာမတိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါးဟူ၍ ပဋိသေႏၶ ၅-ပါး ျဖစ္နုိင္၏။

ရူပ စုတိေနာင္ ပဋိသေႏၶအျပား
ရူပါ၀စရစုတိေနာင္ အဟိတ္ပဋိသေႏၶ ၂-ပါးၾကဥ္ေသာ ကာမ ဒိြဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါး၊ ကာမတိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ ၄-ပါး၊ ရူပပဋိသေႏၶ ၆-ပါး၊ အရူပပဋိသေႏၶၶ ၄-ပါးဟူ၍ ပဋိသေႏၶ ၁၈-ပါးသာ ျဖစ္ႏုိင္၏။

အသညသတ္စုတိေနာင္ ကာမတိဟိတ္၊ ဒြိဟိတ္ပဋိသေႏၶ ၈-ပါးသာ ျဖစ္ႏုိင္၏။

ကာမ စုတိေနာင္ ပဋိသေႏၶအျပား
ကာမတိဟိတ္စုတိ ၄-ပါးေနာင္ အဟတိတ္ပဋိသေႏၶ ၂-ပါး၊ ကာမဒြိဟိတ္တိဟိတ္ပဋိသေႏၶ ၈-ပါး၊ ရူပပဋိသေႏၶ ၆-ပါး၊ အရူပပဋိသေႏၶ ၄-ပါးဟူ၍ ပဋိသေႏၶ ၂၀ ျဖစ္နုိင္၏။

ဒြိဟိတ္စုတိ ၄-ပါးေနာင္ ကာမပဋိသေႏၶ ၁၀-ပါး ျဖစ္ႏုိင္၏။

အဟိတ္စုတိ ၂-ပါးေနာင္ ကာမပဋိသေႏၶ ၁၀-ပါးလံုး ျဖစ္ႏုိင္၏

************** ဘံုပိုင္း ျပီး၏*************************

ဆရာၾကီးေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။